Dylemat klasyfikacyjny dotyczący śrub i wkrętów powoduje nadal nieporozumienia we właściwym rozróżnieniu poszczególnych elementów złącznych dostępnych w tym asortymencie. Efektem opisanej sytuacji są problemy takie jak podawanie błędnych wymiarów śrub lub wkrętów w zamówieniach powodujące konflikty pomiędzy zamawiającymi a dostawcami. Projekt formalnej regulacji nazewnictwa, a więc wprowadzenie euronorm oraz szczegółowych norm ISO nie w pełni odniósł sukces. Niektórzy twierdzą wręcz, że normy te jeszcze bardziej skomplikowały praktyczne odróżnianie śrub od wkrętów, bowiem zdarza się, że tym samym produktom normy europejskie nadają nazwę śrub, a według norm polskich nadal są one wkrętami. Koronny przykład tej sytuacji to tradycyjna nazwa wkrętów dociskowych, klasyfikowanych obecnie jako śruby bez łba.
Śruba a może wkręt? Co radzą eksperci
Niezależnie od nieporozumień powstałych w efekcie nieprzejrzystych euronorm i norm ISO eksperci w dziedzinie materiałoznawstwa i elementów złącznych sugerują, aby w prawidłowym odróżnianiu śrub od wkrętów brać pod uwagę trzy kryteria: materiał wykonania, kształt łba i sposób wkręcania śruby lub wkrętu. Te trzy, praktyczne podpowiedzi pomagają poprawnie odróżnić śrubę od wkrętu i uniknąć pomyłek.
Materiał
Kryterium materiału jest pierwszym tropem poprawnego odróżniania śrub od wkrętów. Materiałoznawcy sugerują, że śrubami są łączniki gwintowane do metalu, które wkręca się w uprzednio wykonane otwory gwintowane (mogą być to zarówno gwinty metryczne, jak i calowe). W odróżnieniu od śrub wkręty to produkty do materiałów drewnianych lub blachowkręty. Mimo tak precyzyjnych różnic powstaje jednak dylemat, do której grupy przypisać tak zwane łączniki gwintowe wykonane z tworzyw z gwintem metrycznym (nie przeznacza się ich do metalu). Ani normy, ani nawet praktyka materiałoznawcza nie daje tu jednoznacznej odpowiedzi. Warto więc konsekwentnie dopytywać, formułując lub przyjmując każde zamówienie.
Kształt łba
Drugie kryterium rozróżnienia pomiędzy śrubą i wkrętem to kształt łba. Śruba jest wyrobem z sześciokątnym łbem albo sześciokątnym gniazdem. I zgodnie z tą wskazówką do śrub zalicza się złącza z łbem kulistym, grzybkowym lub gniazdem sześciokątnym. Podpowiedź ta nie obejmuje wprawdzie śrub oczkowych i sprawia nieco kłopotu w przypadku wkrętów do drewna z sześciokątnym łbem. Prosta wskazówka praktyków: wszystko to, co jest złączem, a nie jest śrubą, to wkręt.
Rozróżnienie ze względu na sposób wkręcania
Trzecie kryterium odróżnienia śruby od wkrętu odnosi się do sposobu ich wkręcania. Wkrętem będzie to, co wyposażone zostało w rowek do śrubokręta lub gniazdo typu Z albo H, ewentualnie w TORX do specjalnego wkrętaka. Jeśli mamy do czynienia z innym elementem, będzie to śruba. Oczywiście także i w tym przypadku występują problematyczne odstępstwa od tej reguły, związane z obowiązywaniem normy ISO 14580. Mowa tu o wkręcaniu śrub z łbem walcowym, ale wyposażonych w gniazdo TORX możliwych do klasyfikacji zarówno jako śruby, jak i wkręty. Podobny problem występuje w przypadku wkrętów do drewna z sześciokątnym łbem. Są to jednak wyjątki od reguły.
Śruba czy wkręt?
Mimo nieporozumień wynikających z nieprzejrzystych klasyfikacji – jako pomocne – przyjmuje się następujące rozróżnienia pomiędzy śrubą a wkrętem. Śrubami są elementy złączne wyposażone w łeb niewpuszczany w konstrukcję. Wyjątek stanowią tu oczywiście śruby z łbami walcowymi, bo łeb w ich przypadku tworzy osobną bryłę, jednak jest to problem marginalny. W odróżnieniu od śrub wkręty są elementami, których łby wpuszcza się w konstrukcję. Tutaj eksperci dodają, że we wkrętach tak zwany trzpień przechodzi delikatnie w łeb. Dobrą wskazówką jest również różnica w podawaniu długości śrub i wkrętów. Długość śruby ustala się mierząc ją od bryły łba. Długość wkrętu natomiast oznacza się, biorąc pod uwagę cały element. Zawsze należy jednak doprecyzowywać zamówienie na śruby i wkręty, by uniknąć konfliktów podczas jego realizacji.
źródło: azmet.com.pl – śruby do drewna